…in opbouw…
Zorgcontinuüm
Voorwaarden tot leersteun
Handelingsgericht werken
Leersteuntrajecten worden opgemaakt in samenspraak met relevante betrokkenen (leerondersteuner, leraren, schoolteam, ouders, leerling, eventueel externe partners,…). De samenwerking vertrekt vanuit ieders sterkte, in verbinding en met respect voor elkaar en complementair aan elkaars werking. Handelingsgericht werken gaat uit van zeven principes:
- Onderwijsbehoeften van de leerlingen centraal stellen. Denk aan de instructie, de leertijd en uitdaging.
- Afstemming en wisselwerking tussen kind en zijn omgeving: de groep, de leraar, de school en de ouders.
- De leraar doet ertoe. Hij kan afstemmen op de verschillen tussen de leerlingen en zo het onderwijs passend maken.
- Positieve aspecten zijn van groot belang. Dit gaat niet alleen om de positieve aspecten van het kind, maar ook van de leerkracht, de groep, de school en de ouders.
- Constructieve samenwerking tussen school en ouders.
- Doelgericht werken. Het team formuleert doelen met betrekking tot leren, werkhouding en sociaal emotioneel functioneren. Het gaat hierbij zowel om korte als lange termijndoelen. De doelen worden geëvalueerd volgens de HGW-cyclus. Ze worden SMARTI geformuleerd.
- De werkwijze van school is systematisch en transparant. Er zijn duidelijke afspraken over wie wat doet en wanneer.
Er wordt regelmatig in overleg gegaan met elkaar. Dit overleg gebeurt steeds met een vooropgesteld doel: leersteundoelen bepalen, leersteundoelen evalueren, knipperlichtsituaties bespreken, crisis-situaties,…
Handelingsplanmatig werken
De leerondersteuners hanteren een handelingsplanmatige aanpak bij leerlinggerichte leersteun en een cyclische aanpak bij leraar- en schoolteamgerichte leersteun.
Handelingsplanmatig werken, is een cyclisch proces in 5 fases: beginsituatiebepaling, doelenselectie, voorbereiding, uitvoering en evaluatie en eventuele bijsturing. Die aanpak zorgt voor dynamische leersteun op maat. Leerondersteuners zetten de leersteun flexibel in, werken oplossingsgericht volgens de huidige prioritaire noden en omstandigheden. Ze besteden de nodige aandacht aan continuïteit.
Trajecten worden op inactief gezet wanneer de vooropgestelde doelen voldoende bereikt zijn in fase 2 en 3.
Dit betekent dat we leerlingen moeten durven loslaten doorheen het proces wanneer we aanvoelen dat de leerling, de leerkracht en de school hier klaar voor zijn.
Dit kadert ook binnen het proces om te streven naar meer zelfredzaamheid van de leerling en de leerkracht. Wanneer een leersteuntraject on hold wordt gezet, dan is de leerondersteuner meestal nog op de school aanwezig om de vinger aan de pols te houden. Vaak is het ook niet meteen nodig om direct aan te melden als het even wat moeilijker loopt.
De 5 fases van het handelingsplanmatig werken worden uitgebreid toegelicht op de Pro-website Katholiek onderwijs Vlaanderen: Handelingsplanmatig werken (katholiekonderwijs.vlaanderen)
Manieren waarop leersteun ingezet wordt.
De geboden leersteun kan, naargelang de leersteunvraag, leraar-, team- of leerlinggericht zijn en moet steeds maximaal voelbaar zijn tot op de klasvloer. Elke leersteunvraag vertrekt vanuit een leerling, maar de leersteun kan zowel leerlinggericht, leerkrachtgericht als teamgericht ingezet worden.
Hierbij gaan we steeds handelingsplanmatig te werk. Dit betekent dat elke actie die de leerondersteuner onderneemt, past binnen het cyclisch proces van handelingsplanmatig werken.
Elk traject is maatwerk waarbij we vertrekken vanuit de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van de leerling, de leervragen van de leraar en het schoolteam, aansluitend bij de klas- en schoolpraktijk.
Het werk van een leerondersteuner in fase 2 of 3 is steeds complementair aan wat de school al doet in fase 0 en 1. De leersteun is steeds transparant voor de gastschool. Wat je doet, moet zichtbaar zijn, steeds vertrekkend vanuit de vooraf bepaalde doelstellingen in onderling overleg. Elke vorm van leersteun moet erop gericht zijn dat scholen, lerarenteams en leerlingen er op termijn sterker van worden. In het beste scenario wordt de leersteun overbodig.
Leerlinggerichte leersteun
De acties concentreren zich op het werken met de leerling zelf. De leerling wordt ondersteund zodat hij/zij zo maximaal mogelijk kan participeren aan het klas- en schoolgebeuren. Er wordt zoveel als mogelijk gestreefd naar leersteun in de reële les-, klas- en schoolcontext.
De leersteun op leerlingniveau wordt teruggekoppeld naar de leerkracht of het team. Het is de bedoeling dat leerkrachten en teams de aangebrachte werkwijze, materialen, methodieken, tips, … implementeren.
Leraargerichte leersteun
Leraargerichte leersteun wordt geboden:
- Als vorm van leersteun voor onderwijs- en leersteunbehoeften waaraan best tegemoetgekomen wordt via leersteun van de lera(a)r(en), bijv. klasmanagement, binnenklasdifferentiatie, team- of co-teaching, herstelcirkel bij conflict in de klas…
- In het verlengde van leerlinggerichte leersteun om de handelingsbekwaamheid van de leraar te versterken en/of om handelingsverlegenheid weg te nemen, bijv. bij structuur bieden aan een leerling met ASS, duidelijke gedragsregels stellen in de klas, universeel ontwerp van lessen (UDL: Universal Design for Learning), orthodidactische inzichten, kennis van hulpmiddelen…
- Voor leerlingen in het gewoon onderwijs die een HGD-traject hebben doorlopen en voldoen aan criteria ‘opmaak GC-verslag verslag’ waarvan ouders geen verslag gemeenschappelijk curriculum willen, maar die een duidelijke nood aan leersteun hebben kan de school leraargerichte leersteun aanvragen.
School- of teamgerichte leersteun
Wanneer bij de leersteun van een leerling verschillende personeelsleden, andere leerlingen en/of meerdere externen betrokken zijn, dan kan het aangewezen zijn om meer of expliciet in te zetten op school- of teamgerichte leersteun.
De focus van school- of teamgerichte leersteun is te groeien naar meer inclusief onderwijs, het in praktijk brengen van kwaliteitsvol onderwijs voor alle leerlingen.
Sommige onderwijsbehoeften hebben een dermate impact dat het aangewezen is om leersteun te bieden op team- of schoolniveau. Dit kan via sensibiliseren, informeren, bronnen aanreiken, reflecteren, good practices delen, …
Elke vorm van leersteun moet erop gericht zijn dat scholen sterker worden in het realiseren van inclusief onderwijs of sterker worden in het leren omgaan met leerlingen specifieke onderwijsbehoeften.
De rollen van de leerondersteuner
Ambassadeur voor inclusie
Als ambassadeur voor inclusie stimuleren we de inclusieve grondhouding bij het schoolteam. We verduidelijken inclusie via verschillende invalshoeken en helpen zo inclusief onderwijs te realiseren binnen de schoolcontext.
Verder versterken we het vertrouwen in het omgaan met leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften.
Daarnaast proberen we ook de competenties van het schoolteam, in het omgaan met diversiteit en inclusie, te versterken.
Verbinder
Als verbinder zijn we vaak een sleutelfiguur voor leerlingen, leraren, de klasgroep, ouders en externe partners. We bewaken dat iedereen actief betrokken wordt in het traject en dit steeds vanuit een gelijkwaardige positie.
We beluisteren, erkennen en waarderen alle partners in het verhaal, zonder te oordelen.
We werken intensief samen om informatie uit te wisselen en samen het handelingsgericht traject uit te stippelen.
We zoeken gezamenlijk naar het formuleren van ondersteuningsdoelen.
We werken met de klasgroep rond diversiteit.
Hulplijn
Als hulplijn bieden we tijdelijk leersteun aan vanuit fase 2 of 3 met als doel het implementeren van de redelijke aanpassingen in de school- of klascontext.
We gaan samen met leraren op zoek om redelijke aanpassingen op maat van de leerling, klas, en school te introduceren zodat de leerling maximaal kan participeren aan het klasgebeuren.
We buigen de hulpvraag van de leerkracht om naar een leervraag. We reflecteren met de leraren over hun praktijk en hoe ze dit kunnen borgen in de klas- en schoolcontext.
Professional met eigen gespecialiseerde kennis
Als expert delen we onze gespecialiseerde kennis over: inclusieve grondhouding, onderwijskundige expertise, handicap specifieke expertise en coaching.
We verdiepen en verbreden onze eigen expertise via professionalisering en versterken de leraar rond het omgaan met diversiteit en implementeer je op die manier UDL (Universal Design for Learning). Hierbij bewaken we dat de aangeboden expertise evidence-informed is. Via collegiale consultatie brengen we ook andere expertise binnen, die nodig is binnen dit leersteuntraject.
We passen de principes toe van handelingsgericht en handelingsplanmatige werken.
Eigen gespecialiseerde kennis wordt verder uitgediept via een persoonlijk ontwikkelingsplan.
Procesbewaker
Als procesbewaker werken we steeds handelingsgericht en transparant met alle betrokken partners.
Daarbij werken we handelingsplanmatig binnen alle leersteuntrajecten.
We voorzien een structureel overleg met verschillende betrokkenen en nemen hierbij een coachende houding aan.
Na onderling overleg implementeren we de afgesproken redelijke aanpassingen.
We evalueren regelmatig het leersteuntraject.
Als procesbewaker nemen we de ruimte om te reflecteren op onze rol als leerondersteuner.
Bemiddelaar
Als bemiddelaar, trachten we te waken over het geven van de juiste informatie en handelen we vanuit onze visie en regelgeving.
We onderhandelen voor een volwaardige participatie van de leerling met SOB.
We vertrekken steeds vanuit de sterktes van de leerling, leerkracht en/of het schoolteam om het leren en participeren te stimuleren.
We werken complementair en dit in functie van het versterken van de competenties van leerkrachten, ouders en leerlingen.
De 3 fundamentele inclusievragen
Als leersteuncentrum gaan we samen met de school aan de slag met de drie vragen die het fundament vormen van inclusief onderwijs:
Wat moeten de klasgenoten kennen en kunnen: wat is het doel van de les?
We vertrekken hierbij van het gemeenschappelijk curriculum
Hoe kan de leerling participeren en hoe kunnen we de leerling uitdagen om te leren?
Welke doelen uit het gemeenschappelijk curriculum stellen we voorop, specifiek voor deze leerling? (IAC)
Welke aanpassingen en/of ondersteuning heeft de leerling hierbij nodig?
Aanpassingen aan inhoud, context, tijd, materialen, hulpmiddelen,…